Κοντοί Ψαλμοί.

Αναδημοσίευση από CafeBabel-Athens.

Μιλάμε αυτές τις μέρες για πολυπόθητους σταυρούς, μοιραία σταυροδρόμια, γονυπετή σταυροκοπήματα και επερχόμενες σταυρώσεις... "Κοσμικά". Μιλάμε για κυρίαρχο λαϊκισμό, πατριδοκάπηλους πατριώτες, ακροδεξιούς αριστερούς και άναρχους θρησκόληπτους, για τη λαϊκή ετυμηγορία, τη λαϊκή κουλτούρα, τη λαϊκή του Σαββάτου... "Πολιτικά". Μιλάμε όσο προλάβουμε, απ όπου προλάβουμε, γιατί, Κυρίες και Κύριοι, σ' αυτήν τη γωνιά του πλανήτη, σε τέσσερις μέρες έχουμε εκλογές.

Το κόμμα που όπως δείχνουν τα πράγματα -και πάνω απ όλα οι δημοσκοπήσεις- θα κληθεί να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας από Δευτέρας 5 Οκτωβρίου 2009, το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, δηλώνει πως ξέρει πολύ καλά τι το περιμένει. Πως έχει επίγνωση του τί σκόνη και πόσα θρύψαλα αφήνουν εκεινοι που φεύγουν. Διαβεβαιώνει το λαό πως γνωρίζει ότι θα βρει μια χώρα χωρίς κύρος. Χωρίς μπούσουλα. Χωρίς όραμα. Χωρίς δομές.

Γνωρίζει ότι θα βρει μια οικονομία όπου οι πολίτες έχουν την αγοραστική δύναμη του 1982, αλλά τις καταναλωτικές συνήθειες πολιτών Ευρωπαϊκού ευνομούμενου και ανεπτυγμένου κράτους. Τα ελλείμματα που χαίνουν στα ταμεία, στους προϋπολογισμούς και τα ισοζύγια δεν έχουν να κάνουν τόσο με αποτυχημένες πολιτικές, αλλά πρωτίστως με χρεωκοπημένες νοοτροπίες. Η διεθνής συγκυρία , όμως, δεν συγχωρεί πλέον αυτοεξαιρέσεις, free riders και επιδείξεις "μαυροπροβατισμού" για εσωτερική κατανάλωση.
Ειδικά μετά από όσα πέτυχε η χώρα τη δεκαετία του '90, πλέον ούτε το "δεν μπορώ" αποτελεί επαρκή δικαιολογία. Θα πρέπει να πείσουμε τους εταίρους μας στην Ευρώπη να χωνέψουν το "δεν με συμφέρει ως Κυβέρνηση - ή δεν μ' αφήνει το κόμμα μου - να ορθοποδήσω". Και δεν πρόκειται να το δεχτούν, γιατί πολύ απλά δεν έχουν πια το περιθώριο να μας σιγοντάρουν στα τσαλίμια μας όπως στο παρελθόν.

Γνωρίζει πως αναλαμβάνει μια χώρα της οποίας η Εξωτερική Πολιτική χρησιμεύει εδώ και πεντέμισι χρόνια αποκλειστικά ως επικοινωνιακό τρικ, για να φεύγει το μάτι από τα σημαντικά και ενδεχομένως ψηφοφθόρα, τα εσωτερικής πολιτικής και διαχείρισης δράματα και τραύματα - των πλειοψηφιών, των μειοψηφιών, των μειονοτήτων, των μεμονωμένων ατόμων.

Γνωρίζει και ότι θα ανακαλύψει μια περιβαλλοντική πολιτική όνειδος. Η πολυετής διελκυστίνδα μεταξύ των "ρεαλιστών" που επιμένουν ότι η χώρα ανήκει στον Τρίτο κόσμο και δεν την παίρνει να ασχοληθεί με πράσινα άλογα, και των "οίκο-ιδεολόγων" με το μόττο "ο τι ρυπαίνει κλείνει" από την άλλη, την έχουν καθηλώσει στο ολοταχώς όπισθεν. Οι απαιτήσεις αυξάνονται ταχύτατα, οι κλιματικές εξελίξεις είναι καταιγιστικές, δριμύτατες, αναπόδραστες, σε διεθνή και εγχώρια κλίμακα, κι η χώρα παραμένει καρφωμένη στη θέση της - διαρκώς και πιο πίσω σε σχέση με το που όφειλε να είναι, παραπαίοντας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, Δεξιάς και Αριστεράς, και μην αποφασίζοντας σε τίνος κανόνες πρέπει να υπακούσει.

Γνωρίζει πως θα κληθεί να συγχρωτιστεί (η να μην συγχρωτιστεί, όπως διατείνεται ότι έχει σκοπό) με ένα μιντιακό τοπίο που χωρίς κανόνες, ταμπού και στοιχειώδη αιδώ, πλέον θυμίζει ιδιοκτησιακό καθεστώς ποδοσφαιρικών ομάδων περασμένων δεκαετιών: έχουμε -οι παράγοντες- τις επιχειρήσεις μας για να βγάζουμε τα προς το ευ ζην, κι έχουμε και την "ομάδα" μας για να ανταγωνιζόμαστε με τους απέναντι ποιός θα καπαρώσει πρώτος το γήπεδο, το διαιτητή και τους επόπτες - και άρα το πρωτάθλημα - και δεν θα τον τσακώσουν. Όπου "πρωτάθλημα" τα ελληνικά πολιτικά πράγματα μέσω της σμίλευσης της κοινής γνώμης. Άπαντες οι παράγοντες το ίδιο θέλουν, το θέμα είναι ποιός θα το πετύχει πιο αποτελεσματικά. Ο πιο καπάτσος κι επιδέξιος ...γλύπτης, αναγνωρίζεται ως νικητής.

Το ΠΑΣΟΚ γνωρίζει, τέλος, ότι ως Κυβέρνηση θα πρέπει να κινηθεί ιλιγγιωδώς για να ανακτήσει το χαμένο δρόμο και χρόνο, με όχημα μια διοίκηση τάρταλο zastava. Μια διοίκηση που θαρρεί πως μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα (που την τρέφει) και του 19ου (που την βολεύει) ταυτοχρόνως. Να κρατήσει το τέμπο "στην μικράν αλλ' έντιμον Ελλάδα" και στην Ελλάδα της ΟΝΕ με την ίδια μπαγκέτα, την ίδια στιγμή.
Εχει υπόψιν της όμως, η διοίκηση, πως δεν μπορεί να ξεγελάει επ' άπειρον τη Eurostat και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ούτε μπορεί να τους στείλει τρεις ντενεκέδες λάδι για να κάνουν τα στραβά μάτια. Δεν μπορεί να δικαιολογήσει στο λαό τη χρεία αγροφυλάκων όταν δεν υπάρχουν άρτια εκπαιδευμένοι πυροσβέστες. Δεν μπορεί να βαφτίζει το άσυλο παντός εγκληματία κατάκτηση αιώνων, και τη χώρα πιονέρο της Δημοκρατίας χάρη σ’ αυτό. Δεν μπορεί να κρύψει ότι τα πηγάδια του 1830 όπου το δημόσιο καλείται να ρίχνει συνεχώς λεφτά είναι άπατα, κι ότι εκεί ακριβώς εντοπίζονται τα μισά προβλήματα του τόπου, στον ανύπαρκτο πάτο τους. Δεν μπορεί να διεκδικεί και να συσσωρεύει προνόμια και εξουσίες και να αποσείει μονίμως - και νομίμως - οτιδήποτε μοιάζει με ευθύνη και λογοδοσία.

Κι όλα αυτά είναι όσα το ΠΑΣΟΚ θα δει, ήδη από τη Δευτέρα, να υψώνονται αμείλικτα μπροστά του. Έχει την επιλογή να μην τα αντιμετωπίσει ως απροσπέλαστα οδοφράγματα . Ως συμπαγή, αδιαφανή παραπετάσματα, που δεν αφήνουν να δεις το χώρο και το χρόνο μπροστά σου πέρα από το αύριο κι ώς τις επόμενες εκλογές. Έχει την υποχρέωση, ακόμα περισσότερο, να τα δει ως "οίστρους", που διαρκώς θέτουν νέα ζητήματα και προβάλλουν νέες διεκδικήσεις. Που απαιτούν να διανοιγούν νέοι δρόμοι προσωπικής υπευθυνότητας και συλλογικής ευθύνης, όπου θα καθοδηγηθούν και τα όποια παραχαϊδεμένα άτομα, και η παραμελημένη κοινωνία.

Υπάρχει η διάθεση να το κάνει. Κι υπάρχουν και οι γνώσεις. Κι η ευαισθησία. Και το όραμα, τολμώ να πω.

Αλλά θα υπάρξει - υπάρχει - κι ένας παράγοντας εξαιρετικά δυσοίωνος.
Το ΠΑΣΟΚ καλείται να δει το δέντρο και το δάσος, όταν τα ίδια του τα στελέχη, εδώ και μια δεκαπενταετία περίπου, έχουν επιδοθεί με μεγάλη επιτυχία, σ ένα ιδιότυπο σπορ. Πριονίζουν με ζήλο τα κλαδιά όπου κάθονται μόλις κάτι δεν τους καλόρχεται. Πριονίζουν και των διπλανών τους. Όταν τελικά το δέντρο που τους φιλοξενούσε μείνει γυμνό, σπεύδουν να καταδείξουν ωρυόμενοι την ανάγκη να κοπεί - μια και ούτε καρπούς δίνει, ούτε σκιά προσφέρει. Ειναι πειστικότατοι και επιμελέστατοι. Κι έχουν καταφέρει μέχρι τώρα να πελεκήσουν ο τι δεν τους αρέσει, μέχρι όπου τους αρέσει, μια και κανείς δεν μπόρεσε, δεν θέλησε, ή δεν τόλμησε να τους σταματήσει εγκαίρως.

Το δεινό είναι πως μεταξύ αυτών των επικίνδυνων επιδέξιων υλοτόμων κάποιοι θα κληθούν να υλοποιήσουν τις γνώσεις και τις ευαισθησίες και τα οράματα της προσεχούς Κυβέρνησης. Και θα πρέπει να το φέρουν εις πέρας με σθένος και αυταπάρνηση και πολιτικό κόστος.

Θα το κάνουν; Θα ανταποκριθούν; Θα συστρατευτούν; Θα κλείσουν τ' αφτιά και τα μάτια τους στις σειρήνες και τις οφθαλμαπάτες του λαϊκισμού και του εύκολου, ανάλγητου πολιτικά, μικροκομματικού και μικροπροσωπικού οφέλους; Για μια φορά στη ζωή τους;

Κοντός ψαλμός…

Η ιστορία των ιδεών...

Παρατηρώντας την πορεία του πολιτισμού –ιδιαίτερα εντός των γεωγραφικών συνόρων της Ευρώπης- διαπιστώνεται μια γενική τάση αποδέσμευσης των λαών από προλήψεις, προκαταλήψεις και εξαρτήσεις και πολιτικές αλλά κατά βάση θρησκευτικές. Θα παρομοιάζαμε τη διαδρομή με τον αγώνα για ανεξαρτητοποίηση κάθε οργανισμού από την προστατευτικότητα του περιβάλλοντός του προς την ανακάλυψη νέων προορισμών για το πνεύμα του. Από τη σχεδόν αποκλειστικά θρησκευτική θεώρηση του κόσμου που κυριαρχούσε στις αρχές της προηγουμενης χιλιετίας – «σχεδόν» γιατί σε κάθε εποχή υπάρχουν εξαιρέσεις των οποίων η σκέψη προπορεύεται και αποτελεί τον προάγγελο μελλοντικών αναζητήσεων- σταδιακά και με αβέβαια βήματα κάποιες φορές, αιφνίδια και ορμητικά κάποιες άλλες, ο δυτικός πολιτισμός κατέκτησε το δικαίωμα στην επιστημονική γνώση, τουλάχιστον. Δε θα ριψοκινδυνεύαμε μία αποτίμηση της μέχρι τώρα πορείας του, είναι ενδιαφέρον όμως να ακολουθήσουμε αυτό το ταξίδι με τα πισωγυρίσματά και τις δυσκολίες του, σε διάφορους τομείς του πολιτισμού.

Στις αρχές του 11ου αιώνα η πνευματική αλλα και η κοσμική εξουσία στη δυτική Ευρώπη βρισκόταν συγκεντρωμένη στο πρόσωπο του Πάπα. Η Εκκλησία εμπλεκόταν στις αποφάσεις που αφορούσαν τόσο την ευρύτερη περιοχή της δικαιοδοσίας τους όσο και σε προσωπικά ζητηματα των πιστών-υπηκόων της. Η κεντρικότητα του ρόλου της αποτυπώνεται και στην περίοπτη –κεντρική και υπερυψωμένη- θέση που είχαν οι ναοί σε όλες τις παλιές πόλεις της Ευρώπης. « Οι περισσότεροι ναοί της Ευρώπης είναι καταχωνιασμένοι στο κέντρο παλιών πόλεων και περιβάλλονται από οικοδομικούς δακτυλίους που εκτείνονται προς τα εξωτερικά άκρα της πόλης σε ομόκεντρους κύκλους… Είναι σκόπιμα τοποθετημένοι στο κέντρο των κοινοτήτων τους- μια έντονη υπενθύμιση ότι το (sic) πάλαι ποτέ η ζωή εκτυλισσόταν σ’ένα κουκούλι εδραιωμένων σχέσεων και η Εκκλησία ήταν η ψυχή της κοινότητας.»*

Με τη σταδιακή κατάρρευση της φεουδαρχίας και την ανάδυση των πόλεων-κρατών -αρχικά στην ευνοημένη γεωγραφικά Βόρεια Ιταλία- η Εκκλησία παύει να είναι το σημείο αναφοράς των ατόμων και αρχίζει να περιορίζεται στον πνευματικό της ρόλο- μια διαδικασία που μέλλει να αποδειχθεί χρονοβόρα και επίπονη. Έχοντας θέσει τον άνθρωπο σε προτεραιότητα, οι ουμανιστές του 14ου αιώνα προπορεύονται στην καλλιέργεια του πνεύματος εντρυφώντας στα κείμενα των αρχαίων κλασσικών, επιζητώντας να ανακαλύψουν περισσότερα για το ίδιο το παρελθόν τους μελετώντας την ιστορία και το περιβάλλον τους. Οι αναζητήσεις τους αυτές δεν αμφισβητούσαν τη θρησκεία αυτή καθεαυτήν αλλά τη θέση των επί γης «απεσταλμένων» της στην κοινωνία- τη χρειάζονταν ως πνευματικό στήριγμα περισσότερο, και όχι τόσο ως κοσμικό άρχοντα. Οι Ευρωπαίοι της Αναγέννησης αρχίζουν να βλέπουν τον κόσμο κριτικά, να εχουν επίγνωση της διαφορετικότητας τους. Το άτομο γίνεται τώρα το επίκεντρο και η προσωπική οπτική γωνία αποκτά νέο νόημα. Πέρα απο τη στροφή σε θέματα επηρεασμένα απο την κλασσική αρχαιότητα, τα νέα αυτά δεδομένα αποκρυσταλλώνονται και στην τεχνοτροπία με δύο τρόπους: τη ρεαλιστική απόδοση των χαρακτηριστικών και των αναλογιών του ανθρώπινου σώματος, και επίσης με την εισαγωγή της προοπτικής στις καλλιτεχνικές δημιουργίες˙ η εικόνα του περιβάλλοντος αλλάζει πλέον και χάνει την ομοιομορφία που τη διέκρινε στο παρελθόν. Αλλάζει ανάλογα με το θέμα , καθώς τα χαρακτηριστικά των απεικονιζομένων διαφοροποιούνται, και αλλάζει ανάλογα με την θέση του καλλιτέχνη, αφού η προοπτική καλεί το θεατή να αντιληφθεί το χώρο με τα μάτια του δημιουργού. Η τοιχογραφία της «Σχολής των Αθηνών», έργο του Ραφαήλ, στο Βατικανό, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των νεωτερισμών της εποχής, αλλα ταυτόχρονα απηχεί και το ρόλο της Εκκλησίας την εποχή εκείνη ως πάτρωνα της αναγεννησιακής δημιουργίας.

Η καινούργια αυτη ιδιότητα της Εκκλησίας όσο κι αν έδωσε ώθηση στον πολιτισμό, σταδιακά οδήγησε σε ένα κλίμα αρνητικό για τους εκπροσώπους της. Η Ευρώπη ρημαγμένη απο τους θρησκευτικούς πολέμους μαστιζόταν από την πανώλη και το λιμό. Το ενδιαφέρον του παπισμού για πολυτέλεια στο διάκοσμο των ναών πρώτον φάνταζε τουλάχιστον ανάλγητο και, δεύτερον, δεν συνήδε με τα κείμενα της Βίβλου περί λιτότητας, εγκράτειας και απάρνησης των επίγειων απολαύσεων, που πλέον ήταν προσιτά λόγω του αισθητά βελτιωμένου μορφωτικού επεπέδου–μετά την ενθάρρυνση της ίδιας της Εκκλησίας- σε ολοένα και περισσότερους πιστούς. Αρκετοί από τους ιερείς επιδίδονταν σε ένα αγώνα συγκέντρωσης υλικών αγαθών, εκμεταλλευόμενοι την επιρροή τους στους πιστούς. Ανεξέλεγκτοι οι «πνευματικοι καθοδηγητές» πουλούσαν στην κυριολεξία συγχώρεση αμαρτιών –σε νεκρούς και ζώντες, ακόμα και πριν την τέλεση της αμαρτίας. «...Μόλις τα χρήματα κουδουνίσουν στο δίσκο, η ψυχή πετάει εξω από το καθαρτήριο...» Η απογοήτευση και η αγανάκτηση κάποιων εκπροσώπων της άρχισαν να παίρνουν σάρκα και οστά, και βρήκαν την εκφρασή τους το 1517 με την ανάρτηση των 95 θέσεων του Μαρτίνου Λούθηρου. Ιδιαίτερα στην κατακερματισμένη Γερμανία, όπου ο Πάπας είχε διατηρήσει σχεδόν αυτόνομη εξουσία, οι κατώτερες τάξεις είδαν τη Μεταρρύθμιση που προωθούσε ο Λούθηρος ως το νέο δόγμα-εχέγγυο της πολυπόθητης ελευθερίας. Οι Γερμανοί δουλοπάροικοι ξεσηκώθηκαν ενάντια στην Παπική υπερ-εξουσία απαιτώντας μεταξύ άλλων και ελαφρύτερη φορολόγηση(1524-1525). Η Επανάσταση των Χωρικών όπως έμεινε γνωστή, πνίγηκε στο αίμα, με τις ευλογίες και του «ποιμένα» Λούθηρου, του οποίου η μεταρρυθμιστική εγρήγορση δεν στόχευε στην ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων.

Γρήγορα έγινε αντιληπτό ότι η Προτεσταντική κίνηση δεν ήταν άλλο ένα παροδικό ξέσπασμα των απανταχού αντιρρησιών. Καθως η νέα πνοή εκανε το γύρο της ηπείρου έβρισκε οπαδούς σε κάθε σκαλοπάτι της πυραμίδας της εξουσίας. Για λόγους που δεν άπτονταν θρησκευτικών ζητημάτων, το 1534 ο Ερρίκος Η΄ της Αγγλίας ιδρύει την Αγγλικανική Εκκλησία και ανακηρύσσει τον εαυτό του αρχηγό της, ενώ επί της βασιλείας του γιού του η Προτεσταντική Μεταρρύθμιση εφαρμόστηκε πλήρως στην Αγγλία. Η Ευρώπη πλέον ήταν χωρισμένη σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία κάνοντας μια απέλπιδα προσπάθεια να ανακτήσει το χαμένο έδαφος –και φυσικά τους οπαδούς της- προσαρμοζόμενη στα νέα δεδομένα, συγκάλεσε τη Σύνοδο του Τριδέντου το 1545 , κίνηση γνωστή ως Αντιμεταρρύθμιση, αλλά οι εξελίξεις είχαν ήδη δρομολογηθεί. (Θα έπρεπε να περάσουν εκατό σχεδον χρόνια για να αναγνωριστεί επίσημα -με τη λήξη του Τριακονταετούς Πολέμου και την υπογραφή της συνθήκης της Βεστφαλίας (1648)- απο Καθολικούς και Προτεστάντες το δικαίωμα ύπαρξης κάθε θρησκείας και κατ’ επέκταση καθε κράτους.) Ένα από τα κορυφαία γεγονότα της αντιμεταρρυθμιστικής προσπάθειας ήταν η Ειρήνη της Αυγούστας που υπογράφτηκε το 1555 -τριάντα χρόνια μετά το άδοξο τέλος της επανάστασης των δουλοπάροικων- μεταξύ του Αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄και των Γερμανών πριγκήπων και που παραχωρούσε στους τελευταίους το δικαίωμα να διαλέξουν ανάμεσα στον καθολικισμό και στον προτεσταντισμό.

Κατά τον 17ο αιώνα, το αναγεννησιακό ρεύμα κορυφώνεται και μια νέα πολιτιστική κίνηση εμφανίζεται. Ο αιώνας του ορθολογισμού θα δηλώσει απόλουτη πίστη στο ανθρώπινο πνεύμα και τις δυνατότητες του ατόμου. Η αμέριστη προσπάθεια για την κατάκτηση της γνώσης ξεκινάει στη Δυτική Ευρώπη όταν οι ανακαλύψεις νόμων που διέπουν τη φύση συνεπαίρνει τους διανοούμενους της εποχής. Η ιδέα ότι η ζωή κυβερνάται από Αρχές καθολικής και διαχρονικής ισχύος διαχέεται σε κάθε τομέα της πολιτιστικής παραγωγής. Η επιστήμη είναι η νέα εξουσία και η ρήση του Καντ «sapere aude» (τόλμησε να γνωρίζεις), θα ορθωθεί απέναντι στο «Πίστευε και μη ερεύνα» των κληρικών και θα συνοψίσει το νέο κώδικα που χαρακτηριζόταν αφενός από την πρωτοκαθεδρία της ανθρώπινης λογικής και της ύμνησης της ελευθερίας ως αναγκαιότητας, και αφετέρου από ένα πρωτοφανή αντικληρικαλισμό καθώς η μονοπώληση της γνώσης, οι δεισιδαιμονίες και ο μυστικισμός της εκκλησίας θεωρήθηκαν οι αιτίες της ανάσχεσης της προόδου ως τότε. Ο μεταρρυθμιστικός ρασιοναλισμός εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη και έφτασε στο Νέο Κόσμο. Ο αγώνας εναντίον πάσης φύσεως δογματισμού και αυθαιρεσίας της εξουσίας καθώς και η πίστη στις δυνατότητες του ανθρώπου με απαραίτητη προϋπόθεση να αφεθεί ελεύθερος να χρησιμοποιήσει τη λογική του αντανακλώνται στην Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας (1776), κείμενο που φέρει εμφανώς επιρροές από γνήσιους εκπροσώπους του ορθολογισμού, όπως ο Τζον Λοκ .
Τις δεκαετίες που ακολούθησαν την Αμερικανική και τη Γαλλική Επανάσταση οι αλλαγές σε καθε τομέα ήταν ραγδαίες. Η βιομηχανία αποτελούσε το νέο τρόπο παραγωγής και οι συνέπειες στον τρόπο ζωής αλλά και στο περιβάλλον γίνονταν ολοένα και περισσότερο αισθητές. Η αντίληψη του κόσμου μέσα από το πρίσμα της λογικής, η διείσδυση της επιστήμονικής ορολογίας σε κάθε τομέα της διανόησης και η εμμονή σε παγιωμένους κανόνες, που δεν επιδέχονταν εξαιρέσεις και είχαν οικουμενική ισχύ αποτελούσαν τα γνωρίσματα της εποχής. Σ’αυτήν την προσκόλληση σε καθολικές αρχές οι Ρομαντικοί αντέτειναν το δικαίωμα των ατόμων να ορίσουν μόνοι τις απαιτήσεις τους αψηφώντας τα κοινωνικώς αποδεκτά πρότυπα-νόμους που περιόριζαν τη δυνατότητα αυτοκαθορισμού τους. Προτίμησαν να στρέψουν το βλέμμα στην παράδοση, σε μυθικούς ήρωες και ξεχασμένους πολιτισμούς απορρίπτοντας την ψυχρή λογική του κλασσικισμού και το διαφωτισμό που τον υμνούσε. Η έμφαση δινόταν στο θυμικό και όχι το λογικό του ανθρώπου, και η προσπάθεια αφορούσε στην ικανοποίηση των συναισθηματικών αναγκών της ψυχής, ιδιαίτερα με την επιδίωξη μεγαλόπνοων στόχων. Ο λόρδος Βύρωνας (1788-1824) ενσάρκωσε με το έργο αλλά κυρίως με τη ζωή και τον τραγικό, πρόωρο θάνατό του τα πιστεύω των ρομαντικών: αφιερώθηκε ψυχή τε και σώματι σε μία μεγάλη ιδέα και ουσιαστικά θυσιάστηκε αγωνιζόμενος με τον δικό του τρόπο για την ελευθερία των Ελλήνων.

Παρά τη στροφή κάποιων διανοοούμενων προς το ρομαντικό παρελθόν, αλλά και με τη συμβολή της στην περαιτέρω αυτονόμηση του πνεύματος, η επίδραση του ορθολογισμού συνεχιζόταν με αυξανόμενη ένταση. Ο Ρεαλισμός του 18ου αιώνα όρισε την πραγματικότητα ως ό,τι μπορεί να γίνει αντιληπτό διαμέσου των αισθήσεων και μόνο. Η απόρριψη της παράδοσης πήρε τη μορφή επανάστασης ενώ η αμφισβήτηση των εξουσιαστικών δομών και της κοινωνικής οργάνωσης γενικότερα αποτέλεσε το αντικείμενο της διανόησης της εποχής. Έντονη δε την περίοδο αυτή ήταν η εφαρμογή των μεθόδων των θετικών επιστημών στη διερεύνηση κάθε πτυχής της γνώσης. Ο εμπειρισμός αυτός βρήκε εφαρμογή σε όλα τα πεδία: από τη φιλοσοφία ως την τέχνη και την καθημερινή ζωή- αγγίζοντας ορισμένες φορές την υπερβολή. Στην Ελλάδα ο ρεαλισμός αποτυπώθηκε και στο κίνημα των Μαλλιαριστών, οι οποίοι απέρριπταν την καθαρεύουσα ως αναχρονιστική και φτιαχτή και ζητούσαν την αντικατάσταση από μια άκρατη δημοτική στην οποία η αρχαία ελληνική γλώσσα έμοιαζε μακρινός πρόγονος. Το επιχείρημα των δημοτικιστών ήταν ότι η πραγματική γλώσσα ήταν μόνο η καθομιλούμενη που συνέδεε τις εμπειρίες της ζωής και της γλώσσας προσδίνοντας αμεσότητα στο λόγο -ως τέτοια όφειλε να αποτελεί τον αποκλειστικό τρόπο έκφρασης των Νεοελλήνων. «Το ταξίδι μου» του Γιαννη Ψυχάρη, που δημοσιεύτηκε το 1888, είναι ενδεικτικό αυτής της έκφανσης του κινήματος του ρεαλισμού.

Παρά την εντύπωση της ύπαρξης συμπαγών ορίων μεταξύ των σταδίων της εξέλιξης των ιδεών, η πραγματικότητα αποδεικνύει τη συν-ύπαρξη σε μια δεδομένη περίοδο πολλών ρευμάτων ταυτόχρονα. Καθε κίνημα γεννιέται για να δηλώσει κατι διαφορετικό, για να αντιτεθεί σε κάτι ήδη υπάρχον. Γεννιέται όμως όχι εκ του μηδενός αλλά αντλώντας συνήθως ιδέες από την Ιστορία και ανδρώνεται για να αποτελέσει κι αυτό με τη σειρά του στόχο αμφισβήτησης κάποια στιγμή. Οι ιδεολογίες αποκτούν υλική σχεδόν υπόσταση και παλεύουν να επικρατήσουν έναντι των αντιπάλων τους. Ακόμα όμως κι όταν σβήσουν, αναγεννώνται κάποτε από τις στάχτες τους και αναπροσαρμοσμένες στα νέα δεδομένα ξαναδιεκδικούν οπαδούς και ισχύ. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα αναβίωσαν ιδέες που οι ρίζες τους βρίσκονται σε χρονολογίες πολύ απομακρυσμένες από το σήμερα. Ίσως κι αυτό να είναι το σημαντικότερο επίτευγμα του πολιτισμού: η δυνατότητα να συνυπάρχουν τόσες ιδεολογίες όσα και άτομα, τόσες κοσμοθεωρίες όσες και προσωπικές ιστορίες.



*Τζέρεμι Ρίφκιν: Το Ευρωπαϊκό Όνειρο, Λιβάνης, σ161

(Η εργασία εχει γραφτεί πριν κάτι χρόνια, απλώς την αναρτησα τώρα λόγω ανωτέρας βιας.. )

Αφηρημένη σκέψη.

Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον, αντί βιογραφικών φυλλαδών και φυλλαδίων, να δημοσιεύουν και να διανέμουν οι υποψήφιοι και ένα απαντημένο από τους ίδιους ερωτηματολόγιο τύπου "political compass" (εδώ).

Δεν θα χρειαζόταν καν να πουν τι πραγματικά πιστεύουν.
Το θέμα είναι τι θα επέλεγαν, για ευνόητους λόγους, να μαρκάρουν ως απάντηση...

...και κάθε προβαλλόμενο προφίλ θα έθετε, ενδεχομένως, τις κομματικές ηγεσίες, τους υποψηφίους για το κοινοβούλιο αλλά και τους περισσότερους ψηφοφόρους, προ των πραγματικών επιλογών τους - άρα και των απαράγραπτων ευθυνών τους ...

Το ψιλό γαζί.

Πολλά λέγονται, και πολλά θα ειπωθούν, αλλά ας κοιτάξουμε και λίγο τι λεγόταν μέχρι χτές, συνοπτικά, έχουμε και δουλειές.

Ως απλός αναγνώστης του Ιντερνετ, εδώ και δέκα μέρες είχα την εντύπωση, μια και οι φήμες οργίαζαν, και το ΠΑΣΟΚ δεν τις διέψευδε(εδώ), πως αυτή η πρόταση περί Επικρατείας είχε ήδη γίνει στον Κώστα Σημίτη...

Ήταν τόσο ξεκάθαρο αυτό, όσο και το ότι το “ΠΑΣΟΚ” δεν τον ήθελε στην Α Πειραιά. Κανείς από την Ιπποκράτους δεν διέψευδε ούτε κι όσα διέρρεαν στον ηλεκτρονικό και μη Τύπο, από την πλευρά της Αριστερής Πρωτοβουλίας και των μπλογκ που έχουν συνδεθεί μ αυτήν (εδώ) αλλά και άλλων εντύπων (εδώ, σελίδα 11)… Κάθε άλλο.

Στο σποτ για τα 35 χρόνια ΠΑΣΟΚ, (εδώ) το πρόσωπο του κυρίου Σημίτη δεν είχε καν περιληφθεί, αφήνοντας τα 8 χρόνια έξω, και γιορτάζοντας τα υπόλοιπα 27. Έτσι λοιπόν είχαν ήδη καταστεί φανερές οι απόψεις και οι προθέσεις της ηγεσίας (?), σε όλο το ΠΑΣΟΚ - και στους πρώην και στους νυν, και στους επόμενους. Επομένως η όποια μεταγενέστερη φήμη περί ψηφοδελτίου Επικρατείας, στερείτο σοβαρότητας και στοιχειώδους εκτίμησης προς το πρόσωπο του κυρίου Σημίτη. Ποσω μάλλον εάν ήταν ΚΑΙ ψευδής.

Η πραγματική μομφή λοιπόν προς τον πρώην Πρόεδρο του Κινήματος, είναι ότι είναι περιορισμένης αντίληψης η τυφλός και κουφός, αφού όχι μόνο του το μετέφεραν και το έγραψαν αλλά και του το ζωγράφισαν - η μάλλον του το κινηματογράφησαν - και δεν το είδε. Ασχέτως του τι κυκλοφορούσε εντέχνως, υπονοώντας το αντίθετο, συμπεριλαμβάνοντας τον δηλαδή στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας. Νομίζω όμως πως μάλλον-ίσως-μπορεί δεν είναι τίποτε από αυτά ο πρώην Πρωθυπουργός, και απλώς δεν δέχτηκε αυτή τη φορά να εμπαίζεται το όνομά του για να έχουμε κάποιον να βαράμε και να διώχνουμε τελευταία στιγμή χειροκροτούμενοι, ως άλλοι Χότζες.

Κρίμα, στην εποχή των κινητών και των e-mails, πάντως, να προτιμάται από την ηγεσία ενός κόμματος το δι’ αντιπροσώπων και δι’ ανιχνευτών χαλασμένο τηλέφωνο. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ έχει και καλά να μιμηθεί από τον πατέρα του, δεν χρειάζεται να επιλέξει το διασυρμό και τη σπίλωση του “απέναντι” και την σε όλα τα επίπεδα διγλωσσία.

Καλό το ψιλό γαζί, αλλά ξηλώνει εύκολα.

Κρίμα.

...δεν μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε όμως αυτά. Όχι όλα, κι άλλα πολλά...

Τον μόχθο του Ελληνικού λαού, τις θυσίες του, τους αγώνες του.
Δεν μπορούμε να του δείξουμε πού πήγαν, τί του πρόσφεραν.
Δεν μπορούμε να του θυμίσουμε τις αλλαγές που είχε δεί να μεταμορφώνουν την καθημερινότητά του, τη ζωή του όλη...

Κι όχι επειδή η ΝΔ τα γκρέμισε και τα απαξίωσε,
αλλά επειδή το κάναμε ΕΜΕΙΣ. ΜΟΝΟΙ ΜΑΣ.

Γιατί? Γιατί το παραμύθιασμα είναι πρόσκαιρο, είναι πρόστυχο, αλλά είναι εύκολο.
Και κάποιοι -λίγοι αλλά αρκετοί - επιδέξιοι επίδοξοι μόνο αυτό ξέρουν, και μόνο αυτό θα μπορούν.
Σέρνουν στην προκρούστεια κλίνη λοιπόν όσους ξεχώρισαν εχτές,
να μη φανεί το δικό τους χαμηλό ανάστημα αύριο, που θα τους αντικρίσει ο κόσμος.

Κρίμα.
Αναμενόμενο, αλλά κρίμα.