Μιλάμε αυτές τις μέρες για πολυπόθητους σταυρούς, μοιραία σταυροδρόμια, γονυπετή σταυροκοπήματα και επερχόμενες σταυρώσεις... "Κοσμικά". Μιλάμε για κυρίαρχο λαϊκισμό, πατριδοκάπηλους πατριώτες, ακροδεξιούς αριστερούς και άναρχους θρησκόληπτους, για τη λαϊκή ετυμηγορία, τη λαϊκή κουλτούρα, τη λαϊκή του Σαββάτου... "Πολιτικά". Μιλάμε όσο προλάβουμε, απ όπου προλάβουμε, γιατί, Κυρίες και Κύριοι, σ' αυτήν τη γωνιά του πλανήτη, σε τέσσερις μέρες έχουμε εκλογές.
Το κόμμα που όπως δείχνουν τα πράγματα -και πάνω απ όλα οι δημοσκοπήσεις- θα κληθεί να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας από Δευτέρας 5 Οκτωβρίου 2009, το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, δηλώνει πως ξέρει πολύ καλά τι το περιμένει. Πως έχει επίγνωση του τί σκόνη και πόσα θρύψαλα αφήνουν εκεινοι που φεύγουν. Διαβεβαιώνει το λαό πως γνωρίζει ότι θα βρει μια χώρα χωρίς κύρος. Χωρίς μπούσουλα. Χωρίς όραμα. Χωρίς δομές.
Γνωρίζει ότι θα βρει μια οικονομία όπου οι πολίτες έχουν την αγοραστική δύναμη του 1982, αλλά τις καταναλωτικές συνήθειες πολιτών Ευρωπαϊκού ευνομούμενου και ανεπτυγμένου κράτους. Τα ελλείμματα που χαίνουν στα ταμεία, στους προϋπολογισμούς και τα ισοζύγια δεν έχουν να κάνουν τόσο με αποτυχημένες πολιτικές, αλλά πρωτίστως με χρεωκοπημένες νοοτροπίες. Η διεθνής συγκυρία , όμως, δεν συγχωρεί πλέον αυτοεξαιρέσεις, free riders και επιδείξεις "μαυροπροβατισμού" για εσωτερική κατανάλωση.
Ειδικά μετά από όσα πέτυχε η χώρα τη δεκαετία του '90, πλέον ούτε το "δεν μπορώ" αποτελεί επαρκή δικαιολογία. Θα πρέπει να πείσουμε τους εταίρους μας στην Ευρώπη να χωνέψουν το "δεν με συμφέρει ως Κυβέρνηση - ή δεν μ' αφήνει το κόμμα μου - να ορθοποδήσω". Και δεν πρόκειται να το δεχτούν, γιατί πολύ απλά δεν έχουν πια το περιθώριο να μας σιγοντάρουν στα τσαλίμια μας όπως στο παρελθόν.
Γνωρίζει πως αναλαμβάνει μια χώρα της οποίας η Εξωτερική Πολιτική χρησιμεύει εδώ και πεντέμισι χρόνια αποκλειστικά ως επικοινωνιακό τρικ, για να φεύγει το μάτι από τα σημαντικά και ενδεχομένως ψηφοφθόρα, τα εσωτερικής πολιτικής και διαχείρισης δράματα και τραύματα - των πλειοψηφιών, των μειοψηφιών, των μειονοτήτων, των μεμονωμένων ατόμων.
Γνωρίζει και ότι θα ανακαλύψει μια περιβαλλοντική πολιτική όνειδος. Η πολυετής διελκυστίνδα μεταξύ των "ρεαλιστών" που επιμένουν ότι η χώρα ανήκει στον Τρίτο κόσμο και δεν την παίρνει να ασχοληθεί με πράσινα άλογα, και των "οίκο-ιδεολόγων" με το μόττο "ο τι ρυπαίνει κλείνει" από την άλλη, την έχουν καθηλώσει στο ολοταχώς όπισθεν. Οι απαιτήσεις αυξάνονται ταχύτατα, οι κλιματικές εξελίξεις είναι καταιγιστικές, δριμύτατες, αναπόδραστες, σε διεθνή και εγχώρια κλίμακα, κι η χώρα παραμένει καρφωμένη στη θέση της - διαρκώς και πιο πίσω σε σχέση με το που όφειλε να είναι, παραπαίοντας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, Δεξιάς και Αριστεράς, και μην αποφασίζοντας σε τίνος κανόνες πρέπει να υπακούσει.
Γνωρίζει πως θα κληθεί να συγχρωτιστεί (η να μην συγχρωτιστεί, όπως διατείνεται ότι έχει σκοπό) με ένα μιντιακό τοπίο που χωρίς κανόνες, ταμπού και στοιχειώδη αιδώ, πλέον θυμίζει ιδιοκτησιακό καθεστώς ποδοσφαιρικών ομάδων περασμένων δεκαετιών: έχουμε -οι παράγοντες- τις επιχειρήσεις μας για να βγάζουμε τα προς το ευ ζην, κι έχουμε και την "ομάδα" μας για να ανταγωνιζόμαστε με τους απέναντι ποιός θα καπαρώσει πρώτος το γήπεδο, το διαιτητή και τους επόπτες - και άρα το πρωτάθλημα - και δεν θα τον τσακώσουν. Όπου "πρωτάθλημα" τα ελληνικά πολιτικά πράγματα μέσω της σμίλευσης της κοινής γνώμης. Άπαντες οι παράγοντες το ίδιο θέλουν, το θέμα είναι ποιός θα το πετύχει πιο αποτελεσματικά. Ο πιο καπάτσος κι επιδέξιος ...γλύπτης, αναγνωρίζεται ως νικητής.
Το ΠΑΣΟΚ γνωρίζει, τέλος, ότι ως Κυβέρνηση θα πρέπει να κινηθεί ιλιγγιωδώς για να ανακτήσει το χαμένο δρόμο και χρόνο, με όχημα μια διοίκηση τάρταλο zastava. Μια διοίκηση που θαρρεί πως μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα (που την τρέφει) και του 19ου (που την βολεύει) ταυτοχρόνως. Να κρατήσει το τέμπο "στην μικράν αλλ' έντιμον Ελλάδα" και στην Ελλάδα της ΟΝΕ με την ίδια μπαγκέτα, την ίδια στιγμή.
Εχει υπόψιν της όμως, η διοίκηση, πως δεν μπορεί να ξεγελάει επ' άπειρον τη Eurostat και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ούτε μπορεί να τους στείλει τρεις ντενεκέδες λάδι για να κάνουν τα στραβά μάτια. Δεν μπορεί να δικαιολογήσει στο λαό τη χρεία αγροφυλάκων όταν δεν υπάρχουν άρτια εκπαιδευμένοι πυροσβέστες. Δεν μπορεί να βαφτίζει το άσυλο παντός εγκληματία κατάκτηση αιώνων, και τη χώρα πιονέρο της Δημοκρατίας χάρη σ’ αυτό. Δεν μπορεί να κρύψει ότι τα πηγάδια του 1830 όπου το δημόσιο καλείται να ρίχνει συνεχώς λεφτά είναι άπατα, κι ότι εκεί ακριβώς εντοπίζονται τα μισά προβλήματα του τόπου, στον ανύπαρκτο πάτο τους. Δεν μπορεί να διεκδικεί και να συσσωρεύει προνόμια και εξουσίες και να αποσείει μονίμως - και νομίμως - οτιδήποτε μοιάζει με ευθύνη και λογοδοσία.
Κι όλα αυτά είναι όσα το ΠΑΣΟΚ θα δει, ήδη από τη Δευτέρα, να υψώνονται αμείλικτα μπροστά του. Έχει την επιλογή να μην τα αντιμετωπίσει ως απροσπέλαστα οδοφράγματα . Ως συμπαγή, αδιαφανή παραπετάσματα, που δεν αφήνουν να δεις το χώρο και το χρόνο μπροστά σου πέρα από το αύριο κι ώς τις επόμενες εκλογές. Έχει την υποχρέωση, ακόμα περισσότερο, να τα δει ως "οίστρους", που διαρκώς θέτουν νέα ζητήματα και προβάλλουν νέες διεκδικήσεις. Που απαιτούν να διανοιγούν νέοι δρόμοι προσωπικής υπευθυνότητας και συλλογικής ευθύνης, όπου θα καθοδηγηθούν και τα όποια παραχαϊδεμένα άτομα, και η παραμελημένη κοινωνία.
Υπάρχει η διάθεση να το κάνει. Κι υπάρχουν και οι γνώσεις. Κι η ευαισθησία. Και το όραμα, τολμώ να πω.
Αλλά θα υπάρξει - υπάρχει - κι ένας παράγοντας εξαιρετικά δυσοίωνος.
Το ΠΑΣΟΚ καλείται να δει το δέντρο και το δάσος, όταν τα ίδια του τα στελέχη, εδώ και μια δεκαπενταετία περίπου, έχουν επιδοθεί με μεγάλη επιτυχία, σ ένα ιδιότυπο σπορ. Πριονίζουν με ζήλο τα κλαδιά όπου κάθονται μόλις κάτι δεν τους καλόρχεται. Πριονίζουν και των διπλανών τους. Όταν τελικά το δέντρο που τους φιλοξενούσε μείνει γυμνό, σπεύδουν να καταδείξουν ωρυόμενοι την ανάγκη να κοπεί - μια και ούτε καρπούς δίνει, ούτε σκιά προσφέρει. Ειναι πειστικότατοι και επιμελέστατοι. Κι έχουν καταφέρει μέχρι τώρα να πελεκήσουν ο τι δεν τους αρέσει, μέχρι όπου τους αρέσει, μια και κανείς δεν μπόρεσε, δεν θέλησε, ή δεν τόλμησε να τους σταματήσει εγκαίρως.
Κοντός ψαλμός…
Το κόμμα που όπως δείχνουν τα πράγματα -και πάνω απ όλα οι δημοσκοπήσεις- θα κληθεί να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας από Δευτέρας 5 Οκτωβρίου 2009, το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, δηλώνει πως ξέρει πολύ καλά τι το περιμένει. Πως έχει επίγνωση του τί σκόνη και πόσα θρύψαλα αφήνουν εκεινοι που φεύγουν. Διαβεβαιώνει το λαό πως γνωρίζει ότι θα βρει μια χώρα χωρίς κύρος. Χωρίς μπούσουλα. Χωρίς όραμα. Χωρίς δομές.
Γνωρίζει ότι θα βρει μια οικονομία όπου οι πολίτες έχουν την αγοραστική δύναμη του 1982, αλλά τις καταναλωτικές συνήθειες πολιτών Ευρωπαϊκού ευνομούμενου και ανεπτυγμένου κράτους. Τα ελλείμματα που χαίνουν στα ταμεία, στους προϋπολογισμούς και τα ισοζύγια δεν έχουν να κάνουν τόσο με αποτυχημένες πολιτικές, αλλά πρωτίστως με χρεωκοπημένες νοοτροπίες. Η διεθνής συγκυρία , όμως, δεν συγχωρεί πλέον αυτοεξαιρέσεις, free riders και επιδείξεις "μαυροπροβατισμού" για εσωτερική κατανάλωση.
Ειδικά μετά από όσα πέτυχε η χώρα τη δεκαετία του '90, πλέον ούτε το "δεν μπορώ" αποτελεί επαρκή δικαιολογία. Θα πρέπει να πείσουμε τους εταίρους μας στην Ευρώπη να χωνέψουν το "δεν με συμφέρει ως Κυβέρνηση - ή δεν μ' αφήνει το κόμμα μου - να ορθοποδήσω". Και δεν πρόκειται να το δεχτούν, γιατί πολύ απλά δεν έχουν πια το περιθώριο να μας σιγοντάρουν στα τσαλίμια μας όπως στο παρελθόν.
Γνωρίζει πως αναλαμβάνει μια χώρα της οποίας η Εξωτερική Πολιτική χρησιμεύει εδώ και πεντέμισι χρόνια αποκλειστικά ως επικοινωνιακό τρικ, για να φεύγει το μάτι από τα σημαντικά και ενδεχομένως ψηφοφθόρα, τα εσωτερικής πολιτικής και διαχείρισης δράματα και τραύματα - των πλειοψηφιών, των μειοψηφιών, των μειονοτήτων, των μεμονωμένων ατόμων.
Γνωρίζει και ότι θα ανακαλύψει μια περιβαλλοντική πολιτική όνειδος. Η πολυετής διελκυστίνδα μεταξύ των "ρεαλιστών" που επιμένουν ότι η χώρα ανήκει στον Τρίτο κόσμο και δεν την παίρνει να ασχοληθεί με πράσινα άλογα, και των "οίκο-ιδεολόγων" με το μόττο "ο τι ρυπαίνει κλείνει" από την άλλη, την έχουν καθηλώσει στο ολοταχώς όπισθεν. Οι απαιτήσεις αυξάνονται ταχύτατα, οι κλιματικές εξελίξεις είναι καταιγιστικές, δριμύτατες, αναπόδραστες, σε διεθνή και εγχώρια κλίμακα, κι η χώρα παραμένει καρφωμένη στη θέση της - διαρκώς και πιο πίσω σε σχέση με το που όφειλε να είναι, παραπαίοντας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, Δεξιάς και Αριστεράς, και μην αποφασίζοντας σε τίνος κανόνες πρέπει να υπακούσει.
Γνωρίζει πως θα κληθεί να συγχρωτιστεί (η να μην συγχρωτιστεί, όπως διατείνεται ότι έχει σκοπό) με ένα μιντιακό τοπίο που χωρίς κανόνες, ταμπού και στοιχειώδη αιδώ, πλέον θυμίζει ιδιοκτησιακό καθεστώς ποδοσφαιρικών ομάδων περασμένων δεκαετιών: έχουμε -οι παράγοντες- τις επιχειρήσεις μας για να βγάζουμε τα προς το ευ ζην, κι έχουμε και την "ομάδα" μας για να ανταγωνιζόμαστε με τους απέναντι ποιός θα καπαρώσει πρώτος το γήπεδο, το διαιτητή και τους επόπτες - και άρα το πρωτάθλημα - και δεν θα τον τσακώσουν. Όπου "πρωτάθλημα" τα ελληνικά πολιτικά πράγματα μέσω της σμίλευσης της κοινής γνώμης. Άπαντες οι παράγοντες το ίδιο θέλουν, το θέμα είναι ποιός θα το πετύχει πιο αποτελεσματικά. Ο πιο καπάτσος κι επιδέξιος ...γλύπτης, αναγνωρίζεται ως νικητής.
Το ΠΑΣΟΚ γνωρίζει, τέλος, ότι ως Κυβέρνηση θα πρέπει να κινηθεί ιλιγγιωδώς για να ανακτήσει το χαμένο δρόμο και χρόνο, με όχημα μια διοίκηση τάρταλο zastava. Μια διοίκηση που θαρρεί πως μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα (που την τρέφει) και του 19ου (που την βολεύει) ταυτοχρόνως. Να κρατήσει το τέμπο "στην μικράν αλλ' έντιμον Ελλάδα" και στην Ελλάδα της ΟΝΕ με την ίδια μπαγκέτα, την ίδια στιγμή.
Εχει υπόψιν της όμως, η διοίκηση, πως δεν μπορεί να ξεγελάει επ' άπειρον τη Eurostat και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ούτε μπορεί να τους στείλει τρεις ντενεκέδες λάδι για να κάνουν τα στραβά μάτια. Δεν μπορεί να δικαιολογήσει στο λαό τη χρεία αγροφυλάκων όταν δεν υπάρχουν άρτια εκπαιδευμένοι πυροσβέστες. Δεν μπορεί να βαφτίζει το άσυλο παντός εγκληματία κατάκτηση αιώνων, και τη χώρα πιονέρο της Δημοκρατίας χάρη σ’ αυτό. Δεν μπορεί να κρύψει ότι τα πηγάδια του 1830 όπου το δημόσιο καλείται να ρίχνει συνεχώς λεφτά είναι άπατα, κι ότι εκεί ακριβώς εντοπίζονται τα μισά προβλήματα του τόπου, στον ανύπαρκτο πάτο τους. Δεν μπορεί να διεκδικεί και να συσσωρεύει προνόμια και εξουσίες και να αποσείει μονίμως - και νομίμως - οτιδήποτε μοιάζει με ευθύνη και λογοδοσία.
Κι όλα αυτά είναι όσα το ΠΑΣΟΚ θα δει, ήδη από τη Δευτέρα, να υψώνονται αμείλικτα μπροστά του. Έχει την επιλογή να μην τα αντιμετωπίσει ως απροσπέλαστα οδοφράγματα . Ως συμπαγή, αδιαφανή παραπετάσματα, που δεν αφήνουν να δεις το χώρο και το χρόνο μπροστά σου πέρα από το αύριο κι ώς τις επόμενες εκλογές. Έχει την υποχρέωση, ακόμα περισσότερο, να τα δει ως "οίστρους", που διαρκώς θέτουν νέα ζητήματα και προβάλλουν νέες διεκδικήσεις. Που απαιτούν να διανοιγούν νέοι δρόμοι προσωπικής υπευθυνότητας και συλλογικής ευθύνης, όπου θα καθοδηγηθούν και τα όποια παραχαϊδεμένα άτομα, και η παραμελημένη κοινωνία.
Υπάρχει η διάθεση να το κάνει. Κι υπάρχουν και οι γνώσεις. Κι η ευαισθησία. Και το όραμα, τολμώ να πω.
Αλλά θα υπάρξει - υπάρχει - κι ένας παράγοντας εξαιρετικά δυσοίωνος.
Το ΠΑΣΟΚ καλείται να δει το δέντρο και το δάσος, όταν τα ίδια του τα στελέχη, εδώ και μια δεκαπενταετία περίπου, έχουν επιδοθεί με μεγάλη επιτυχία, σ ένα ιδιότυπο σπορ. Πριονίζουν με ζήλο τα κλαδιά όπου κάθονται μόλις κάτι δεν τους καλόρχεται. Πριονίζουν και των διπλανών τους. Όταν τελικά το δέντρο που τους φιλοξενούσε μείνει γυμνό, σπεύδουν να καταδείξουν ωρυόμενοι την ανάγκη να κοπεί - μια και ούτε καρπούς δίνει, ούτε σκιά προσφέρει. Ειναι πειστικότατοι και επιμελέστατοι. Κι έχουν καταφέρει μέχρι τώρα να πελεκήσουν ο τι δεν τους αρέσει, μέχρι όπου τους αρέσει, μια και κανείς δεν μπόρεσε, δεν θέλησε, ή δεν τόλμησε να τους σταματήσει εγκαίρως.
Το δεινό είναι πως μεταξύ αυτών των επικίνδυνων επιδέξιων υλοτόμων κάποιοι θα κληθούν να υλοποιήσουν τις γνώσεις και τις ευαισθησίες και τα οράματα της προσεχούς Κυβέρνησης. Και θα πρέπει να το φέρουν εις πέρας με σθένος και αυταπάρνηση και πολιτικό κόστος.
Θα το κάνουν; Θα ανταποκριθούν; Θα συστρατευτούν; Θα κλείσουν τ' αφτιά και τα μάτια τους στις σειρήνες και τις οφθαλμαπάτες του λαϊκισμού και του εύκολου, ανάλγητου πολιτικά, μικροκομματικού και μικροπροσωπικού οφέλους; Για μια φορά στη ζωή τους;Κοντός ψαλμός…